Mahfi Eğilmez Hakkında Tüketim Üzerine Düşünceler

Mahfi Eğilmez’e göre, tüketim üç farklı şekilde gerçekleşir: İhtiyaçları karşılamak, ihtiyaçlarının ötesinde tüketmek ve gösteriş yapmak.

İhtiyaçları için tüketim yapan insanlar ile ihtiyaçlarından fazlasını tüketenler arasındaki farkı örneklerle açıklayalım: Araba sahibi olmak için yapılan harcamalar günümüzde bir ihtiyaç iken, süper lüks bir araba sahibi olmak için yapılan harcamalar ihtiyaçtan öte bir tüketimi temsil eder.

Gösteriş tüketimi, çağımızın önemli eğilimlerinden biridir ve genellikle kapitalizmin yarattığı bir olgudur. Bireyin toplum içindeki konumunu veya itibarını yüksek göstermek amacıyla yaptığı ve genellikle ihtiyaçla ilgisi olmayan tüketim harcamalarını ifade eder. Bunun ana nedenlerinden biri, kişinin yüksek gelirli, zengin ve başarılı görünme arzusudur.

Gösteriş tüketimi genellikle ihtiyaçlarını normal yoldan karşılamak yerine pahalı yoldan karşılamaya yöneliktir. Örneğin, daha ucuz bir alternatifin yerine daha tanınmış bir markayı tercih etmek buna örnek olabilir. Bu durum, yüksek gelirli bireyler için anlaşılabilirken, düşük gelirli insanlar için sosyal statü sağlama düşüncesiyle motive olabilir.

Gösteriş tüketimi örnekleri arasında markalı giysiler, lüks arabalar, pahalı tatiller, son model telefonlar ve dizüstü bilgisayarlar yer alır. Bu ürünlerin daha uygun fiyatlı alternatiflerinin bulunduğu halde insanlar genellikle daha pahalı olanları tercih ederler.

Yüksek gelire sahip olanlar için bu tür pahalı tüketim ürünlerine yönelmek anlaşılabilir bir davranış olabilir. Ancak, düşük gelirli insanların kredi alarak veya borçlanarak bu tür ürünleri satın almaya yönelmeleri de sık görülen bir durumdur. Bu tür harcamaları teşvik eden etkenler arasında “sürü etkisi” ve “Weblen etkisi” önemli rol oynar.

Tüketimi ihtiyaç karşılamaktan öteye taşımak, kapitalizmin temelini oluşturur. Bu şekilde tüketim toplumları yaratılır, insanlara ihtiyaçlarından fazlası satılır, gerekli ve gereksiz ürünler pazarlanır ve bunun sonucunda kazanç elde edilir.

Sonuç olarak, tüketim toplumları, kapitalizm tarafından şekillendirilmiştir ve insanlar genellikle reklamların etkisiyle yeni ürünlere yönelirler. Talep arzı ve arz talebiyle etkileşirken, gösteriş tüketimi ve sürü etkisi de bu döngüyü besler.

Bu yazı Mahfi Eğilmez’in kişisel blogundan alınmıştır